بازارهای مالی ایران روز یکشنبه ۱۸ آذر، تحت تاثیر خبر سقوط حکومت بشار اسد در سوریه کار خود را آغاز کردند.

این رویداد سیاسی، که پیامدهای گسترده‌ای برای منطقه و سیاست خارجی ایران دارد، نخستین اثرش را در بازار ارز به‌جا گذاشت و باعث افزایش قابل توجه قیمت دلار شد.

قیمت دلار آمریکا، که هفته گذشته از مرز ۷۰ هزار تومان عبور کرده بود، طی روزهای پایانی هفته به ۷۲ هزار تومان نزدیک شد.

با آغاز هفته جدید، این روند صعودی ادامه یافت و ظهر یکشنبه نرخ دلار به ۷۲ هزار و ۲۰۰ تومان رسید. این افزایش قیمت در شرایطی رخ می‌دهد که بازار با نوسان‌های اقتصادی و سیاسی روبه‌روست و معامله‌گران از احتمال جهش بیشتر نرخ ارز سخن می‌گویند.

تحلیلگران معتقدند سقوط بشار اسد، یکی از مهم‌ترین بازوهای نیابتی جمهوری اسلامی در منطقه، موجب تضعیف موقعیت ایران در مذاکرات بین‌المللی خواهد شد. این اتفاق، علاوه بر کاهش نفوذ منطقه‌ای، تاثیر منفی بر اقتصاد داخلی گذاشته و به نگرانی‌های موجود درباره آینده اقتصادی و سیاسی ایران دامن زده است.

دورنمای ۸۰ هزار تومانی دلار

به نظر می‌رسد نوسان بازار ارز دست‌کم در هفته جاری ادامه خواهد یافت. پیش‌بینی می‌شود بانک مرکزی برای جلوگیری از جهش ناگهانی قیمت در ماه‌های پیش رو، به‌ویژه در آستانه ورود رئیس‌جمهوری جدید آمریکا به کاخ سفید، سیاستی محتاطانه اتخاذ کند.

برخی کارشناسان بر این باورند که بانک مرکزی ممکن است اجازه دهد نرخ دلار تا مرز ۸۰ هزار تومان افزایش یابد و سپس قیمت را بین ۷۵ تا ۸۰ هزار تومان تثبیت کند. این رویکرد می‌تواند بخشی از فشار روانی بازار را کاهش دهد، اما تداوم این سیاست نیازمند منابع ارزی کافی و مدیریت دقیق است.

عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد دولت چهاردهم، روز شنبه با انتقاد از تداوم فیلترینگ در کشور، تلاش کرد مسئولیت نوسان بازارهای مالی را به مقاومت برخی گروه‌های منتقد دولت مرتبط کند.

این اظهارات با واکنش تند رسانه‌ها و حتی حامیان دولت روبه‌رو شد. منتقدان تاکید دارند دولت به‌جای فرافکنی باید برنامه‌ای جامع برای بازگشت ثبات به بازار ارائه کند.

مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم، نیز در گفت‌وگویی تلویزیونی در روز ۱۲ آذرماه اذعان کرد که خزانه دولت خالی است و برای جبران کسری بودجه، دولت ناچار به برداشت از صندوق ذخیره ارزی است.

او همچنین تایید کرد، هیچ اجماع کارشناسی برای سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی وجود ندارد. این بلاتکلیفی، که با گذشت بیش از چهار ماه از آغاز به کار دولت ادامه دارد، بر فضای اقتصادی کشور سایه افکنده و موجب بی‌اعتمادی بازار شده است.

چالش‌های کسری بودجه و سیاست‌های انرژی

پزشکیان در سخنرانی اخیرش تصریح کرد که دولت چاره‌ای جز اصلاح ساختارهای معیوب اقتصادی ندارد. او به‌ویژه به بحران ناترازی انرژی و بحث‌های مربوط به افزایش قیمت حامل‌های انرژی اشاره کرد.

هرچند مقام‌های دولت افزایش قیمت بنزین را تکذیب می‌کنند، تحلیلگران معتقدند کسری بودجه و کاهش ذخایر صندوق ارزی، دولت را به سوی این تصمیم سوق خواهد داد. این موضوع با واکنش منفی جامعه همراه خواهد شد و پیامدهای گسترده‌ای بر تورم و معیشت مردم به جا خواهد گذاشت.

اظهارات اخیر مقام‌های دولتی، ازجمله اعتراف به مشکلات بودجه و وابستگی به منابع ذخیره ارزی، اثر مستقیمی بر بازارهای مالی گذاشته است. معامله‌گران معتقدند روند صعودی قیمت‌ها تا پایان سال ادامه خواهد داشت، مگر آنکه دولت به‌سرعت اقدامی جدی برای کاهش فشارها انجام دهد.

در شرایط فعلی، نبود سیاست‌های مشخص و مدیریت ضعیف منابع ارزی، فضا را برای نوسان بیشتر مهیا کرده است. اگرچه دولت می‌کوشد با ابزارهای کنترلی مانند دخالت در بازار ارز ثبات نسبی ایجاد کند، اما کارشناسان هشدار می‌دهند بدون اصلاحات ساختاری عمیق این تلاش‌ها تنها در کوتاه‌مدت مؤثر خواهند بود و مشکلات اقتصادی باقی خواهد ماند.

روند افزایشی در بازارهای مالی ایران؛ از دلار تا بورس

یکی از نشانه‌های پذیرش رشد نرخ دلار از سوی دولت، روند صعودی قیمت این ارز در بازار مبادله است. دلار نیمایی حواله‌ای، که در ابتدای دولت چهاردهم در محدوده ۴۵ هزار تومان قرار داشت، روز شنبه از مرز ۵۳ هزار تومان عبور کرد و صبح یکشنبه به ۵۳ هزار و ۵۴۰ تومان رسید.

در بازار اسکناس (مرکز مبادله ارز و طلای ایران) نیز قیمت دلار از مرز ۵۵ هزار تومان عبور کرد، مسئله‌ای که بار دیگر ناتوانی دولت در کنترل بازار ارز را آشکار کرد.

سایر ارزها نیز روند صعودی مشابهی را طی کردند؛ یورو به ۷۶ هزار و ۳۶۰ تومان رسید که در قیاس با هفته گذشته یک‌هزار و ۲۰۰ تومان افزایش داشت. درهم امارات به ۱۹ هزار و ۷۵۰ تومان رسید و پوند انگلستان ۹۲ هزار تومان معامله شد.

بازار طلا و سکه: تثبیت در شیب صعودی

بازار طلا و سکه نیز هفته جاری را با افزایش قیمت آغاز کرد. قیمت سکه امامی که در هفته گذشته تا مرز ۵۱ میلیون تومان کاهش یافته بود، بار دیگر از ۵۲ میلیون تومان عبور کرد.

این روند نشان‌دهنده تثبیت قیمت در سطح بالاست و کارشناسان بر این باورند که حتی به‌رغم عدم جهش ناگهانی، قیمت سکه به زیر ۵۰ میلیون تومان بازنخواهد گشت.

سکه گرمی نیز با افزایش ۲۰۰ هزار تومانی، به هشت میلیون و ۲۰۰ هزار تومان رسید که به سطح قیمت هفته گذشته بازگشته است. به نظر می‌رسد نوسان کوتاه‌مدت روزهای پایانی هفته گذشته تاثیر محسوسی بر روند کلی قیمت‌ها نداشته است.

بورس: بازگشت ناامیدی به بازار سرمایه

در بازار بورس، روند صعودی و سبزپوش شدن نمادها که در هفته گذشته به امید نسبی منجر شده بود، در هفته جاری متوقف شد.

شاخص کل بورس تهران در معاملات روز یکشنبه ۱۸ آذر با افت ۲۵,۱۰۴ واحدی به رقم ۲,۴۴۳,۶۵۹ واحد رسید. شاخص هم‌وزن نیز با کاهش ۵,۶۱۷ واحدی، به ۷۸۸,۹۰۳ واحد رسید.

ریزش‌های متوالی در دو روز ابتدایی هفته نشان می‌دهد که بازار سرمایه همچنان تحت تاثیر فشارهای اقتصادی و بی‌اطمینانی از آینده است. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند این روند نزولی طی روزهای آتی نیز ادامه داشته باشد، موضوعی که می‌تواند بار دیگر امیدواری محدود فعالان بازار را به ناامیدی بدل کند.

مرور تحول اخیر بازارهای مالی نشان می‌دهد که حوادث منطقه‌ای اصلی‌ترین عامل است. بازار ارز، طلا، و بورس بیش از آنکه به سیاست‌ها یا وعده‌های مقام‌های دولتی واکنش نشان دهد، تحت تاثیر تغییر فضای سیاسی و اقتصادی منطقه‌اند.

در همین راستا، برخی کارشناسان معتقدند بازارهای مالی در حال حاضر در وضع تعلیق قرار دارند. این شرایط ناشی از بی‌اطمینانی به آینده، به‌ویژه در آستانه آغاز رسمی دولت جدید آمریکا، است.

بسیاری از بازیگران اصلی بازارها در حال حاضر مخاطره معاملات بزرگ را نمی‌پذیرند. این مسئله بر بازارهای جانبی همچون مسکن نیز تاثیر گذاشته و رکود این بخش را تشدید کرده است.

چشم‌انداز بازارها تا پایان سال

براساس شرایط فعلی، پیش‌بینی می‌شود بازارهای مالی ایران تا پایان سال زیر اثر عوامل سیاسی و منطقه‌ای به روند صعودی و نوسانات خود ادامه دهند.

در بازار ارز و طلا، هرگونه تحول در منطقه یا سیاست‌های دولت ممکن است به جهش ناگهانی قیمت‌ها منجر شود. در مقابل، بازار سرمایه نیز، که به‌شدت آسیب‌پذیر است، با هر نشانه‌ای از بی‌ثباتی اقتصادی یا سیاسی دچار افت بیشتر خواهد شد.

درمجموع، اقتصاد ایران در شرایطی قرار دارد که «عدم قطعیت» بر تصمیم‌گیری فعالان بازار سایه افکنده و تا زمان روشن شدن چشم‌انداز کلی، انتظار بازگشت ثبات نسبی به بازارها دور از دسترس خواهد بود.